اوتوزیئددینجى درس

تام اولمایان یاناشما

مصدرین ایسمه یاناشماسى

دیلیمیزده مصدرین ایسمه یاناشماسینا آز راست گلیریک، بو ایسه مصدرین تام ایسیم‌لشمه‌سیندن ایره‌لى گلیر. بو یاناشمادا مصدرله ایسیم ایکینجى نوع تعیینى سؤز بیرلشمه‌سى یارادیب و مصدر اونون بیرینجى طرفى اولور. مثلا:

"اونون هله اوخوماق واختى ایدى."

بورادا "اوخوماق" مصدرى "واخت" سؤزۆنه یاناشیب اونا تابع اولوب‌دور.

ایسیم‌لر باشقا ایسیم‌لره قوشما ایله یاناشا بیلدیگى حالدا (آیدین کیمى گنج) مصدرلر قوشما ایله ایسیم‌لره آز یاناشا بیلیرلر. مثلا: چالماق کیمى هۆنرى وار. یازماق کیمى ایشى وار.

تام یاناشمانین ایحاطه داییره‌سى یوخاریدا و کئچمیش درسلرده گؤستردیگیمیز کیمى بیتمیر. یوخاریدا وئریلمیش میثاللارین هامیسیندا ایکینجى طرف ایسیم‌دیر. تام یاناشما ایلگیلى بیرلشمه‌لرده تابع ائدن طرف (ایکینجى طرف) اکثر حاللاردا ایسیم اولور، آنجاق باشقا نیطق حیصه‌لرى ده اولا بیلر. ایسیمدن سونرا بو جهتدن صیفت دیقتى جلب ائدیر.

1. صیفت: تام یاناشما ایلگی‌سینده تابع ائدن ایکینجى طرف صیفت اولاندا تابع اولان بیرینجى طرف ظرف اولور. مثلا: "چوخ یاخشى ایش گؤرۆر" جۆمله‌سی‌نین "چوخ یاخشى" بیرلشمه‌سى تام یاناشما اولماقلا ایکینجى طرفى صیفت و بیرینجى طرفى ظرف‌دیر، چۆنکى ظرف هم فعلین علامتینى، هم ده صیفتین علامتین بیلدیره بیلیر. میثاللار:

"شکینسکى رولوندا چوخ ضعیف ایدى. گؤرۆرمۆسۆنۆز نه قدر گؤزل گؤرۆنۆر؟"

میثالدا ظرف اولان "چوخ" و "نه قدر" سؤزلرى صیفت اولان "ضعیف" و "گؤزل" سؤزلرینه یاناشیب اونلارلا یاناشما ایلگیسى یاراتمیشلار.

2. دیلیمیزده تام یاناشمانین ایکینجى طرفى صیفت اولاندا، بیرینجى طرفین ایسیم اولماسى حالینا دا راست گلیریک. مثلا:

"قان رنگلى اودلارا دؤنۆب باخدى کى، گۆجسۆز آیاقلارى یئردن اۆزۆلسون."

بورادا "قان رنگلى" بیرلشمه‌سینده یاناشما ایلگیسى وار و اوندا تابع ائدن صیفت (رنگلى) و تابع اولان ایسیم دیر (قان).