قیرخ‌بیرینجى درس

یاناشما ایلگیسى

"فعلى باغلا ایله فعلین یاناشماسى"

فعلى باغلامالار، عایید اولدوقلارى فعل‌لرله یاناشما ایلگیسى ساخلاییرلار. بو دا فعلى باغلامالارین دییشیلمزلیگیندن ایره‌لى گلیر. فعلى باغلامالار جۆمله‌نین هاراسیندا اولور اولسون و نه معنا داشی‌ییرسا داشیسین، جۆمله‌نین فعلى ایله یاناشما ایلگی‌سینده اولور. میثال: "ایگیدلرین دوروشونا باخدیقجا فخر ائدیریک."

ایسیم‌لر و ایسیم‌له‌شن بیر سیرا باشقا سؤزلر فعل‌لره یاناشا بیلیرلر. بورادا "کیمى، تک، تکى، اۆچۆن" قوشمالارى قاتیلاراق رول اویناییر. بئله حاللاردا قوشما ایله ایشله‌نن سؤزلر هئچ حال شکیلچی‌سى قبول ائتمیرلر. میثاللار:

"آدام وار یئمک اۆچۆن یاشاییر

 آدام وار یاشاماق اۆچۆن یئییر."

"گۆنشین شوعالارى اینه تک گؤزه باتیردى.'

ایسمین تأثیرلیک حالیندا اولان بَلسیز و ایسیم‌له‌شن سؤزلری، هئچ واسیطه اولمادان، فعله یاناشیرلار. میثال:

"من کیتاب اوخودوم. سن مئیوه آلدین."

بو حالدا بلسیز تأثیرلیک حالدا اولان ایسیم‌له فعل آراسینا هئچ بیر کلمه آرتیرماق مومکون دئییل‌دیر. بو حال بو ایلگینین یاناشما اولماسینا بیر علامت‌دیر. اؤزۆ ده تام یاناشمادیر.

تأثیرلیک حالدا اولان ایسیم بللى اولاندا ایسه اونونلا فعل آراسینا ایسته‌نیلن قدر سؤز آرتیرماق اولار. میثال:

"من کیتابى اوخودوم.

من کیتابى بیر آى بوندان قاباق، یاواش-یاواش اوخودوم."

بو حالدا حال شکیلچی‌سی‌نین اولماسى و تأثیرلیک حالدا اولان ایسیم‌له فعل آراسینا ایسته‌نیلن قدر سؤزلرین آرتیرماسینا اولان بو ایمکان بو بیرلشمه‌نین ایداره ایلگی‌سینده اولماسینا بیر دلیل‌دیر.