اوتوزاۆچونجو درس

تام اولمایان یاناشما

صیفتین ایسیمله یاناشماسى

   صیفت اشیانین علامتینى بیلدیریر و جۆمله‌ده ایسمیدن قاباق گلیب، اونو تعیین و ایضاح ائدیر. بیر سیرا دیل‌لرده، او جۆمله‌دن عرب، روس و فرانسا دیل‌لرینده، ایسمین باشیندا و یا اوندان سونرا گلن صیفت ایسمین حالى، کمیتى، جینسى و بللى-بلسیزلیگینه گؤره اونونلا اویغونلاشار، مۆعین شکیل‌لره دۆشر و مۆعین شکیلچی‌لر آلیب و ایسمین دَییشیلمه‌سیله دَییشر، یعنى ایسیم‌له اوزلاشار. آنجاق آنا دیلیمیزده بئله دئییل و ایسیمدن اؤنجه گلن صیفت تامامیله دونوق حالدا قالیب، ایسمین دییشیلمه‌سیله، دییشیلمیر.

   صیفتین ایسمى تعیین ائتمه‌سى، اونا یاناشماسى اونون مضمون و معنا خصوصیتینه باغلی‌دیر، آنجاق دیلیمیزده صیفت آنجاق ایسمه یاناشیر، اونونلا بیرلشمه یارادیر و بو بیرلشمه‌ده اؤز صیفت خصوصیتینى ساخلاییر و هئچ بیر جهتدن ایسیمله بیرلیکده دییشمیر.

ایسمین ایسمه یاناشماسى، صیفتین ایسمه یاناشماسیندان گۆجلۆدۆر و یاناشمادا ایسم تعیین ائدن ایسمه صیفتدن یاخین اولار. "نئچه قاتلى داش بینالار" بیرلشمه‌سینده هم "نئچه قاتلى" صیفتى، هم ده "داش" ایسمى "بینالار" سؤزۆنه یاناشمیش‌دیر، آنجاق "داش" سؤزۆنۆن "بینالار" سؤزۆنه یاناشماسى داها گۆجلۆ اولدوغوندان اونا داها یاخین‌دیر.

  دیلیمیزده بۆتۆن ایسیم‌لرى بیرى-بیرینه یاناشدیرماق مومکون اولمادیغى حالدا، بۆتۆن صیفت‌لرى ایسمه یاناشدیرماق اولار. اونا گؤره کى، ایسمه یاناشماق صیفتین اساس اؤزل‌لیگى دیر:

قیرمیزى پارچا، ایستى هاوا، اوزون‌سوو آدام،..

   صیفتین بو یاناشماسیندا صیفت‌لرین اصیل و یا دۆزه‌لتمه اولماسیندا دا فرق اولور و اصیل صیفت‌لر ایسیم‌لرله داها چوخ و یاخین ایلگى ساخلاییر. مثلا "ائوده کى گؤزل لوحه"بیرلشمه‌سینده "گؤزل" صیفتى "ائوده کى" صیفتینه نیسبت "لوحه" ایسمینه داها چوخ یاخیندیر و یاناشما ایلگیسینه مالیکدیر.