سککیزینجى درس

اوزلاشما ایلگیسى (4)

"خبرین هم جینس مۆبتدالارلا اوزلاشماسى"

   بیر جۆمله‌نین بیر نئچه هم جینس مۆبتداسى اولا بیلر. بو هم جینس مۆبتدالارین هامیسى بیرینجى، ایکینجى، یا دا اۆچۆنجۆ  شخص اولا بیلر. بونلاردان باشقا هم جینس مۆبتدالار مۆختلیف شخصلرده ده اولا بیلر. بئله هم جینس مۆبتدالارلا خبرین ایلگی‌سى آشاغیداکى شکیل‌لرده اولار:

1. هم جینس مۆبتدالاردان بیرى "من" و یا "بیز" عوضلیک‌لریله ایفاده اولسا، خبر بیرینجى شخص جمع شکیلچیلرى آلار، یعنى "بیز" ایله اوزلاشار:

"نه سیز، نه ده من بوردا قالاسى دئییلیک."

   هم جینس مۆبتدالارین یالنیز بیرى "من"، بیرینجى شخص تک اولسا، قالانلارى هر هانسى شخصده اولسالار دا، خبر بیرینجى شخص جمع اولار:

"نه او، نه سن، نه ده من عؤمرۆمۆزده گۆلمه‌دیک."

    اولا بیلر کى، مۆبتدالارین دۆزۆلۆشۆ دییشه و خبر مۆبتدادان سونرا گله. بئله حالدا خبر ایلک گلن مۆبتدا ایله اوزلاشار:

نه او عؤمرۆنده گۆلدۆ، نه من، نه ده سن.

نه سن عؤمرۆنده گۆلدۆن، نه من، نه ده او.

نه من عؤمرۆنده گۆلدۆ

م، نه سن، نه ده او.

2. هم جینس مۆبتدالارین ایچینده بیرینجى شخص (تک یا جمع) اولماسا، و مۆبتدالاردان بیرى ایکینجى شخص (تک یا جمع) اولارسا، جۆمله‌نین خبرى ایکینجى شخص جمع اولار. مۆبتدالارین دۆزۆلۆشۆ دییشدیکده، یوخاریدا گؤردۆیۆمۆز کیمى، خبر ایلک گلن مۆبتدا ایله اوزلاشار:

سن ده، سئودیک‌لرین ده ایللرجه حسرت چکیب‌سیز.

سن ده ایللرجه حسرت چکیب‌سن، سئودیکلرین ده.

3. هم جینس مۆبتدالارین ایچینده بیرینجى و ایکینجى شخص (تک یا جمع) اولمازسا، خبر مطلق اۆچۆنجۆ  شخصده اولار. کمیته گؤره ایسه اوزلاشما هم جینس خبرلرین مۆختلیف شکیلده دۆزۆلۆشۆ ایله ایلگیده دییشر. بو حالدا خبر هردن هم جینس مۆبتدالارین هامیسینى ایحاطه ائدر، هردن ده اونلارین بیریله داها یاخین ایلگی ساخلایاراق اونونلا اوزلاشار.

اگر هم جینس مۆبتدالار عئینى زاماندا، عئینى یئر، شراییطده و خصوصیله بیرى-بیریله ایلگیلى شکیلده اولموش اولسالار، خبر چوخ حاللاردا جمع اولار:

"آیناز، آراز، سونا خریطه‌یه باخاراق، دانیشیردیلار."

"قیزلار، اوغلانلارلا یاناشى اوتورموشدولار."

آنجاق اگر هم جینس مۆبتدالارین آراسیندا یوخاریدا گؤستریلن ایلگی‌لر اولماسا، اونلار بیرى-بیریندن آیرى اولموش اولسالار، آیرى-آیرى زامانلاردا و یئرلرده اولسالار، خبر معمولا تک اولار:

"آنا، قیز، اوغول، هره‌سی اؤز اوتاغیندا اوتورموشدو."