آذربایجان تورکجه‌سی‌نین نحوی
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین نحوی یاییملاناجاق‌دیر.آذربایجان تورکجه‌سی‌نین نحوی
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین نحوی یاییملاناجاق‌دیر.
اون‌دوققوزونجو درس
فعل‌لرین ایداره نوعلری
1. صرف اولونموش فعل‌لرله ایداره
صرف اولونموش فعل‌لر، ایداره ائتدیکلرى کلمه‌لر و سؤزلرله بیرلیکده، خبرى بیرلشمه یارادیرلار. مثلا:
بو مجموعه‌ده ادبى دوستلارین مادى و معنوى کؤمک‌لریندن فایدالاندیق، اؤز تشکۆرلریمیزى بو باره‌ده بیلدیریریک.
او نه جاناوار گؤردۆ، نه چؤلۆ، نه ده قورخوردو.
بیرینجى میثالدا: کؤمک‌لریندن فایدالاندیق، تشکۆرلریمیزى بیلدیریریک، مجموعه‌ده فایدالاندیق.
ایکینجى میثالدا: نه جاناوار گؤردۆ، نه چؤلۆ گؤردۆ.
بو میثال‌لاردان آیدین گؤرۆنۆر کى، صرف اولونموش فعل‌لرین زامان، شخص و شکیل باخیمیندان دییشمه‌سى اونون ایداره ائتدیگى ایسمه، ایداراه ایلگیسینه هئچ بیر تأثیرى یوخدور، یعنى فعلین زامان، شخص و شکیل‌لرینین دییشمه‌سیله ایلگیده ایسمین معین حالى دییشیلمیر، عئینى حالدا قالیر.
یوخاریداکى میثال‌لاردان گؤردۆیۆمۆز کیمى، بو ایشده فعل‌لرین ساده، دۆزه‌لتمه و یا مۆرکب اولماسینین دا، ایسیم‌لرین ایداره اولونماسیندا، هئچ بیر تأثیرى یوخدور.
دئمک فعل‌لرین زامانى، شخص فورمو، ساده، دۆزه‌لتمه و یا مۆرکب اولمالارى اونلارین ایسیم‌لرى ایداره ائتمه‌سینه هئچ بیر تأثیر ائتمیر.
آنجاق فعل‌لرین معنا نوعلرى ایداره ائتمه جهتدن فرقلى خصوصیت‌لره مالیک‌دیرلر، بو ایسه اونلارین تأثیرلیک آنلامیندان ایره‌لى گلیر. بو وضعیت اؤزۆنۆ فعلین آشاغیداکى نوعلرینده گؤستریر:
1. مجهول نوع. 2. قاییدیش نوع. 3. قارشیلیق نوع.
بیلدیگیمیز کیمى مجهول و قاییدیش فعل‌لر تأثیرلى فعل‌لردن یارانیر و تأثیرسیز اولورلار: یازدیم، یازیلدیم، یودوم، سویوندوم.
معلوم فعل‌لرده تأثیرلى فعل‌لر، ایسمى تأثیرلیک حالدا ایداره ائتدیگى واخت، تأثیرسیز فعل‌لر بو ایشى گؤره بیلمیرلر. یعنى تأثیرلى فعل‌لر تأثیرلیک حالدا اولان بیر ایسیم طلب ائتدیگى حالدا (کیتابى اوخودوم)، تأثیرسیز فعل‌لرده بو اؤزللیک یوخدور. (کیتاب اوخوندو، من یویوندوم) هابئله تأثیرلى "یوماق" فعلى "یایلیغى یودوم" کیمى سؤزبیرلشمه‌سى دۆزه‌لمیر، چونکى او، تأثیرلیک حالدا اولان بیر ایسمى ایداره ائده بیلمیر.
تأثیرلى فعل‌لردن یارانان قارشیلیق فعل‌لرده ده عئینى وضعیت واردیر. "من ووردوم" بیرلشمه‌سینده مۆستقیم تاماملیق طلب اولونور، آنجاق "من وورموشدوم" بیرلشمه‌سینده بئله بیر تاماملیغا گرک یوخدور، اونا گؤره کى، مفعول دا فاعیلدیر، تأثیرلى فعل تأثیرسیز اولموشدور.
طبیعی‌دیر کى، بعضى تأثیرسیز فعل‌لردن "گلمک، گلیشمک" و یا "گیرمک-گیریشمک" دۆزه‌لن قارشیلیق فعل‌لرده ایسمین تأثیرلیک حالینى طلب ائده بیلمزلر.