آذربایجان تورکجه‌سی‌نین نحوی
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین نحوی یاییملاناجاق‌دیر.آذربایجان تورکجه‌سی‌نین نحوی
بو دوشرگه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین نحوی یاییملاناجاق‌دیر.
اون‌آلتینجى درس
ایداره ایلگی‌سینین چئشیدلرى
ایداره ایلگی‌سینده تابع اولان سؤز تابع ائدن سؤزۆن ایسته‌یی اساسیندا ایسمین معین حالیندا اولور. ایداره ایلگی‌سینین ایکى نوعو واردیر:
1. واسیطه سیز (مۆستقیم) ایداره.
2. قوشمالى ایداره.
1. واسیطه سیز (مۆستقیم) ایداره:
بورادا ایداره اولونان سؤز، مۆستقیم شکیلده، ایداره ائدن سؤزۆن ایسته‌یى اساسیندا ایسمین معین حالیندا اولور، معین حالین شکیلچی‌سینى آلیر:
کیتابین واراغی، درسه باخیرام، اونو مکتبده گؤردۆم.
بیرینجى میثالدا بیرینجى کلمه‌نین یییه‌لیک حالدا و ایکینجى کلمه‌نین تأثیرلیک حالدا اولماسى بو کلمه‌لرین قارشیلیق‌لى طلبى نتیجه‌سینده دیر.
2. قوشمالى ایداره:
بورادا ایداره اولونان کلمه، هم ایسمین حالینى آلیر، هم ده اونا بیر قوشما قوشولور:
مکتبه دوغرو گئتدى, سحره‌جن باخدیم, ایشدن یانا سوروشورام, ...
قوشمالار ایسمین بۆتۆن حاللارى ایله دئییل، یالنیز آشاغیداکى حاللار ایله ایشله‌نرلر:
دئییلمه‌لی‌دیر کى، ایسیم‌لر آدلیق حالدا قوشما ایله ایشله‌نرلر، آنجاق بو حالدا فعل ایله ایداره ایلگیسى ساخلایا بیلمزلر. مثلا: ائل اۆچون ایشله، آدام کیمى یاشا... بئله حاللاردا ایداره ایلگیسى اولمور، چۆنکى او اؤزۆنۆ یالنیز قوشما واسیطه‌سیله دئییل، ایسمین حال شکیلچی‌سیله گؤسترر.
الف. یییه‌لیک حالدا:
بو حالدا یالنیز "اۆچۆن" قوشماسى ایشله‌نیر، اؤزۆ ده یالنیز شخص و ایشاره عوضلیک‌لرى، بو حالدا اولارکن اونلارا قوشولاراق، بیرلیکده ایداره اولونورلار:
اونون اۆچۆن آلمیشدیم، منیم اۆچۆن آلمیشدیر... آنجاق باشقا نیطق حیصه‌لرى "اۆچۆن" ایله ایشلندیکده آدلیق حالدا اولورلار: خالق اۆچۆن چالیش...
بورادا ایداره اولونان سؤز هم ایداره ائدن سؤزدن، هم ده قوشمادان آسیلى اولور. آنجاق قوشما تک‌لیکده ایداره ائدن سؤز دئییل‌دیر.
ب. یؤنلۆک حالدا: بو حالدا اولان ایسیم‌لرله "قارشى، دوغرو، سارى، طرف، جان، جن، دک، کیمى. .." قوشمالارى ایشله نیر: ایره لییه دوغرو گئدن آدام، بؤیوک دؤیوشچو ایدى.
ج. چیخیشلیق حالدا:
بو حالدا اولان ایسیم‌لرله "قاباق، سونرا، باشقا، اؤزگه، اؤترۆ. .." قوشمالارى ایشله‌نیر:
بوندان باشقا هئچ کیم گلمه دى، سندن اؤترۆ ایشلیرم....
دئییلمه‌لی‌دیرکى، قوشمالى ایداره ایلگی‌سینده اساس ایداره ایلگیسى عاملى، قوشما دئییل، ایسمین حال شکیلچی‌سی‌دیر. بونا گؤره ده "آدام کیمى دانیشیر" جۆمله‌سینده "کیمى" قوشماسى اولسا دا، "آدام سؤزۆ دانیشیر" سؤزۆ ایله ایداره ایلگیسى ساخلامیر. آمما "آخشاما کیمى قورآن اوخورام" جۆمله‌سینده "اوخورام" سؤزۆ "آخشاما کیمى" سؤزۆنو ایداره ائدیر، اونا گؤره‌کى یؤنلۆک حالدادیر.
قوشما آلیب ایداره اولونان سؤزلر معمولا یا غیری‌مۆستقیم تاماملیق، یا یئر، یا دا زامان ظرفى اولورلار. ایسیم‌لر تأثیرلیک و یئرلیک حالدا اولارکن قوشما ایله ایشلنه بیلمزلر.