اونونجو درس

اوزلاشما ایلگیسى (6)

"مصدر و فعلى باغلامالار"

   آنا دیلیمیزده خبرین مۆبتدا ایله شخص و کمیته گؤره اوزلاشماسى فعلین بوتون زامان‌لارى، فورملارى و نؤعلرى اۆچۆن بیردیر، اونا گؤره کى، فعل هر هانسى زامان، فورم و نوعدا اولسا، شخص و کمیت شکیلچی‌لرینى آلار، یعنى مۆبتدا ایله اوزلاشار.

   فعله مخصوص فورمالاردان یالنیز مصدر و فعلى باغلامالار هئچ بیر شخص و کمیت ایفاده ائتمیر ، بونا گؤره ده، بونلار جۆمله‌نین خبرى اولا بیلمیرلر.

   آنجاق مصدر بعضا خبر شکیلچی‌سى "دیر 4" آلیب جۆمله‌نین خبرى اولور. آمما بو خبر یالنیز شخصه گؤره، اؤزۆ ده آنجاق اۆچۆنجۆ شخص تکله اوزلاشیر:

مقصدیمیز اوخوماقدیر، مقصدینیز اوخوماقدیر، مقصدى اوخوماقدیر. ...

   خبر اولان مصدر شکیلچی‌لریندن سونرا هئچ بیر شخص و کمیت شکیلچی‌لرى آرتیرماق و اونلارى بیرینجى و ایکینجى شخص (تک و یا جمع)، هابئله اۆچۆنجۆ شخص جمع‌له اوزلاشدیرماق اولماز.

   مصدر یالنیز ایسمین یئرلیک حال شکیلچی‌سینى آلاندان سونرا شخصه گؤره دییشیله بیلر و مۆختلیف شخص‌لرده‌کى مۆبتدالارلا اوزلاشار:

من ایشلمکده‌یم، سن ایشلمکده‌سن، او ایشلمکده‌دیر، بیز ایشلمکده‌ییک، سیز ایشلمکده‌سیز، اونلار ایشلمکده‌دیرلر.

   فعلى باغلامالاردان "یب 4" و بعضا "آراق 2" شکیلچیسى ایله قورتارانلار خبر کیمى چیخیش ائدیرلر، آنجاق اونلار جۆمله‌نین مۆستقیل دئییل، "غئیر مۆستقیل" هم جینس خبرلرى اولورلار. بو حالدا دا بو فعلى باغلامالار هئچ بیر شخص و کمیت شکیلچی‌سى آلمیر و اونلارلا ایفاده اولونان خبرلر هئچ باخیمدان مۆبتدا ایله تام و مۆستقیل شکیلده اوزلاشمیر:

من ایشدن گلیب ایستیراحت ائتدیم، سن ایشدن گلیب ایستیراحت ائتدین، اونلار ایشدن گلیب ایستیراحت ائتدیلر....